Verslag Zuyd-symposium Blockchain in het hbo

Brightlands Smart Services

De studenten onderzochten in groepjes of blockchain een goede oplossing was voor uiteenlopende problemen van regionale organisaties (zie opbrengst van studenten voor gedetailleerde informatie over de opdrachten). De resultaten mogen er zijn. ‘Als je ziet wat de studenten in tien weken hebben geleerd, sterkt ons dat in de gedachte om deze minor volgend studiejaar verder te ontwikkelen’, aldus Martijn Zoet, lector Optimaliseren Kennisintensieve Bedrijfsprocessen bij Zuyd. Zoet streeft ernaar om vanaf volgend studiejaar nog meer opleidingen bij deze minor te betrekken. De studenten leren namelijk veel van elkaar en ze kunnen handig gebruikmaken van elkaars sterke punten.

Wat is blockchain?

Het symposium begint met een korte uitleg van het begrip blockchain door Roger Bemelmans, lector Data Intelligence bij Zuyd. Een gedetailleerd antwoord op de vraag wat blockchain is, kun je lezen in het boekje Blockchain voor het hbo geschreven door Jehan Edriouch, Roger Bemelmans, Martijn Zoet en Jan Beumers. De korte versie is dat blockchain een digitale keten van blokken is (zoals de naam al zegt). Stukjes data (tekst) die achter elkaar worden gezet, waarbij het nieuwe datablokje een verwijzing heeft naar het vorige blokje. Zo ontstaat een keten. Dat is gelijk aan een database. Bij blockchain zit het verschil in de opslag van de database. Normaal gesproken is er één database bij één partij (een zogenaamde trusted third party (ttp)). Een bekend voorbeeld van een ttp is het Kadaster of een bank. Bij blockchain zijn er tig versies van dezelfde database, verspreid over tig computers op het netwerk. Een vertrouwde derde partij is daarmee overbodig. Een ander verschil met een normale database is dat je geen wijzigingen kunt aanbrengen in de blockchain. Je kunt alleen nieuwe informatie toevoegen. Stel je maakt ergens een foutje, dan zou je dat normaal gesproken uitwissen en opnieuw invoeren. Maar dat maakt een database fraudegevoelig. De enige mogelijkheid om een verkeerde invoer in de blockchain te herstellen is door een nieuw blokje toe te voegen. Daarmee is de blockchaintechnologie ‘de codificatie van vertrouwen’, zoals Bemelmans het verwoord.

Wanneer biedt blockchain een oplossing voor mijn organisatie?

Vervolgens neemt Martijn Zoet, lector Optimalisering Kennisintensieve Bedrijfsprocessen het woord en legt via een vraagboom uit hoe je kunt achterhalen of blockchain de oplossing is je probleem. Dit onderdeel is met name interessant voor organisaties. Door de blockchainhype leeft de gedachte bij veel organisaties dat blockchain de oplossing is voor al hun problemen, maar dat is onterecht. Zoet formuleert acht subvragen waarmee organisaties kunnen bepalen of blockchain inderdaad de juiste oplossing is voor hun probleem. De eerste vijf vragen kunnen organisaties zelf al relatief eenvoudig beantwoorden. Als ze allemaal met ‘ja’ worden beantwoord, komt blockchain in beeld als oplossingsrichting.

1. Heb je een database nodig?
2. Schrijven meerdere partijen in het netwerk naar deze database?
3. Vertrouwen de partijen elkaar?  
   Zoet begrijpt dat veel organisaties deze laatste vraag moeilijk kunnen beantwoorden. ‘Je kunt de vraag ook als volgt formuleren: Is de kans op fraude groot?’ Na wat gegniffel zijn de oren in de zaal weer gespitst.
4. Is er een ttp (die te veel geld vraagt en te weinig toevoegt)?
   Zoet geeft enkele voorbeelden van ttp’s die (te) veel geld vragen voor weinig toegevoegde waarde. Sites als booking.com en Funda zijn goede voorbeelden. ‘Het verdienmodel van deze partijen verdwijnt als je gebruikmaakt van blockchain. Als zij slim zijn spelen ze daar nu op in.’
5. Is er samenhang tussen de transacties? 
   Dit is te vergelijken met de transacties in een grootboek. Om een transactie te kunnen doen heb je genoeg saldo nodig. Dat saldo is weer afhankelijk van eerdere transacties. Je kunt daardoor niet meer uitgeven dan je bezit.

De beantwoording van de volgende drie vragen is ingewikkelder. ‘Als organisaties de eerste vijf vragen met ja beantwoorden, kunnen wij ze helpen bij de beantwoording van die laatste vragen en samen kijken of blockchain geschikt is.’

• Wie valideren de transacties?
• Waarom vertrouwen we de personen/organisaties die de transacties valideren?
• Wie staat er in de echte wereld achter de database?

Onderzoeksresultaten van studenten

Na het korte college van Zoet is de bühne voor de studenten van Zuyd. Wat opvalt tijdens hun presentaties is dat ze al gedetailleerd op de hoogte zijn van de (on)mogelijkheden van blockchain. Daarbij kunnen ze richting de opdrachtgevers ook goed uitleggen waarom blockchain wel of niet geschikt is voor de vraag die ze onderzocht hebben. In de bijlagen bij dit verslag vind je de opbrengsten per studentgroep.

Conclusies

Blockchain is hip and happening. Op GitHub (een platform waar ontwikkelaars samen softwareprojecten van de grond proberen te krijgen) lopen momenteel circa 86.000 blockchainprojecten. Lang niet al die projecten zullen daadwerkelijk gerealiseerd worden. Maar het geeft wel aan dat veel mensen iets met blockchain willen. ‘Het is daarom goed voor organisaties om voldoende kennis over het onderwerp in huis te hebben. Naast de minor voor studenten bieden we volgend jaar ook cursussen aan voor belangstellenden. Denk daarbij aan heel praktische cursussen als hoe maak ik een smart contract in Ethereum of Hyperledger. Daarmee kunnen organisaties snel stappen vooruit zetten in de blockchainwereld’, aldus Zoet.
Tijdens de plenaire discussie wordt gewezen op het belang van blockchaintechnologie, maar ook op de tunnelvisie die kan ontstaan. Blockchain is niet de oplossing voor alle (database)vraagstukken. Het is voor organisaties belangrijk om dit in het achterhoofd te houden. Daarbij kleven er ook wat nadelen aan blockchain. Doordat de databases op veel verschillende plaatsen zijn opgeslagen en iedere transactie door veel partijen moet worden gecontroleerd, verbruikt blockchain veel energie. Nu is blockchain nog relatief klein, maar hoe meer blockchaintoepassingen er komen, hoe groter het energieverbruik. Op de achtergrond wordt hard gewerkt om dat te verbeteren.

What’s next?

Studenten, begeleiders en opdrachtgevers bekijken samen of, en zo ja wat zij kunnen doen met de onderzoeksresultaten van de studenten. Door de positieve reacties vanuit opleidingen, studenten en opdrachtgevers wordt de minor Blockchain volgend jaar in elk geval gecontinueerd bij Zuyd. Dit jaar was de minor nog voor ICT-studenten, volgend jaar worden de studentgroepen meer multidisciplinair (ICT-studenten en studenten uit het economisch domein). ‘We zijn nog op zoek naar goede cases van organisaties zodat de studenten komend jaar nieuwe blockchainmogelijkheden kunnen onderzoeken’, zegt Bemelmans.